డీఎస్ఎన్ఎల్‌యూ స్నాతకోత్సవంలో జస్టిస్ ఎన్వీఆర్..
విశాఖపట్నం, శ్రీశైలం, ఏప్రిల్ 4 (న్యూస్‌టైమ్): సామాజిక మార్పునకు చట్టం ఒక సాధనమని సుప్రీంకోర్టు తదుపరి ప్రధాన న్యాయమూర్తి జస్టిస్ ఎన్.వి. రమణ పేర్కొన్నారు. విశాఖపట్నం కేంద్రంగా ఏర్పాటైన దామోదరం సంజీవయ్య జాతీయ న్యాయ విశ్వవిద్యాలయం 4, 5, 6, 7వ స్నాతకోత్సవాలు వర్చువల్‌ విధానంలో ఆదివారం జరిగాయి. ఈ స్నాతకోత్సవానికి ముఖ్య అతిథిగా ఎన్వీ రమణ హాజరై ప్రసంగించారు. ఆంధ్రప్రదేశ్ హైకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తి, డీఎస్ఎన్ఎల్‌యూ గౌరవ ఛాన్సలర్ జస్టిస్ అరూప్ కుమార్ గోస్వామి, వర్సిటీ వైస్ ఛాన్సలర్ ప్రొఫెసర్ ఎస్. సూర్య ప్రకాష్ ప్రారంభ వ్యాఖ్యల అనంతరం నాలుగు సంవత్సరాల వార్షిక నివేదిక సమర్పించారు.
డీఎస్ఎన్ఎల్ విశ్వవిద్యాలయ గౌరవ ఛాన్సలర్ హోదాలో ఏపీ హైకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తి జస్టిస్ అరూప్ కుమార్ గోస్వామి స్నాతకోత్సవాన్ని అధికారికంగా ప్రారంభించి డిగ్రీలను కన్ఫిగర్ చేశారు. స్నాతకోత్సవంలో విశ్వవిద్యాలయం రెండు ఎల్.ఎల్.డి. పట్టాలు, నాలుగు పీహెచ్‌డీ పట్టాలు, 28 ఎల్ఎల్ఎం డిగ్రీలు, 418 ఎల్ఎల్‌బీ డిగ్రీలను ప్రదానం చేసింది. దామోదరం సంజీవయ్య శత జయంతి ఉత్సవాలను (1921-2021) ఈ విశ్వవిద్యాలయం పేరుమీద ఉదహరించారు అతిధులు. దామోదరం సంజీవయ్య ఆదర్శవంతమైన జీవితాన్ని పేర్కొంటూ, దామోదరం సంజీవయ్య నిజాయితీగల వ్యక్తి అని, బహుముఖ వ్యక్తిత్వం కలిగిన, నిస్వార్థ రాజకీయ నాయకుడు, ప్రభుత్వ కార్యాలయాల్లో అవినీతిని అరికట్టడానికి అవినీతి నిరోధక శాఖను ఏర్పాటు చేయడం వంటి అనేక స్ఫూర్తిదాయకమైన కార్యక్రమాలకు శ్రీకారం చుట్టిన మహోన్నతుడని జస్టిస్ ఎన్వీ రమణ తన ప్రసంగంలో కొనియాడారు.
పారదర్శకమైన, అవినీతి రహిత పాలన కోసం ఆయన ఎంతగానో కృషి చేశారని గుర్తుచేశారు. సమాచార యుగం ప్రయోజనం పొందమని ఆయన విద్యార్థులకు హితవుపలికారు. ‘‘విద్యార్థులు, యువ లీగల్ ప్రొఫెషనల్స్ ఆలోచనలను సృష్టించవచ్చు. సృజనాత్మకం చేయవచ్చు. తద్వారా ఇప్పటికే ఉన్న విధానాలు, సిస్టమ్‌లను మెరుగుపరచవచ్చు. ఈ క్రమంలో బ్రిటన్ మాజీ ప్రధానమంత్రి విన్స్టన్ చర్చిల్ వైఖరిని అవలంబించమని విద్యార్థులకు సలహా ఇచ్చాడు. నిరాశావాది ప్రతి అవకాశంలో కష్టాన్ని చూస్తాడు, కానీ ఆశావాది జీవిత లక్ష్యాలను సాధించడానికి ప్రతి కష్టంలోనూ అవకాశం చూస్తాడు అని చెప్పాడు.’’ అని అన్నారు. ఉపాధ్యాయులకు, విద్యా సంస్థలకు జాతి నిర్మాణంలో శిక్షణ ఇచ్చే బాధ్యతను ఆయన నొక్కి చెప్పారు. అవగాహన, సహనం, భావావేశం, బుద్ధి, వస్తు, నైతికాలను సమ్మిళితం చేయడం విద్య అంతిమ లక్ష్యం కావాలని ఆయన ఆశాభావం వ్యక్తంచేశారు.
మార్టిన్ లూథర్ కింగ్ జూనియర్‌ను ఈ సందర్భంగా ఆయన ఉదహరించారు. ‘‘విద్య విధి ఒక వ్యక్తి తీవ్రంగా ఆలోచించడానికి, విమర్శనాత్మకంగా ఆలోచించడాన్ని బోధించడం’’ అని పేర్కొన్నారు. మేధస్సు, స్వభావం నిజమైన విద్య లక్ష్యం అని న్యాయమూర్తి చెప్పారు. విద్యా వ్యవస్థ విద్యార్థుల వ్యక్తిత్వాన్ని తీర్చిదిద్దేంత సమర్ధవంతమైనదని, అనుకున్న ఫలితాలు సాధించేందుకు విద్యా వ్యవస్థను పునరుద్ధరించేందుకు అందరూ సమిష్టిగా కృషి చేయాలన్నారు.
లా, సమాజంలో దాని పనితీరును అర్థం చేసుకోవడానికి సరళమైన స్టేట్‌మెంట్ అందుబాటులో ఉందన్న న్యాయమూర్తిత లా గ్రాడ్యుయేట్‌ను సామాజికంగా సంబంధిత, సాంకేతికంగా మరింతగా తీర్చిదిద్దడమే లా స్కూల్స్ లక్ష్యం కావాలని హితవుపలికారు. లా అనేది సామాజిక మార్పుకు సాధనంగా పరిగణిస్తాము కనుక, వారు సామాజిక ఇంజనీర్లుగా ఉండాలని, న్యాయ శాస్త్ర పట్టభద్రులు విశ్లేషణాత్మక నైపుణ్యాలు, విమర్శనాత్మక మూల్యాంకనం, చట్టపరమైన సమస్యలకు సృజనాత్మక పరిష్కారాలను బోధించేవిగా ఉండాలన్నారు. నేటి ప్రపంచంలో లా గ్రాడ్యుయేట్లకు అందుబాటులో ఉన్న మార్గాల గురించి వివరిస్తూ, న్యాయ నిపుణులు, న్యాయవాదులు, లీగల్ ఎగ్జిక్యూటివ్‌లు, మధ్యవర్తులు, సొలిసిటర్లు, అన్నింటికీ మించి న్యాయనిర్ణేతలుగా వ్యవహరించాల్సి ఉందన్నారు.
లా స్టూడెంట్స్ పాత్రను వివరిస్తూ, లా స్టూడెంట్స్ తమ పాయింట్లను స్పష్టంగా, కచ్చితంగా వివరించగలగాలని, తద్వారా క్యారెక్టర్ సమగ్రతను మెయింటైన్ చేయడానికి, ఎక్కువ గంటలు పనిచేయడానికి, సవాలుగా ఉన్న సమయంలో ఒత్తిడిని చేపట్టడానికి సిద్ధంగా ఉండాలన్నారు. ఆచరణాత్మక జ్ఞానాన్ని స౦పాది౦చుకోవడానికి వారు కృషి చేయడానికి సిద్ధ౦గా ఉ౦డాలని, లా స్కూల్స్ విద్యార్థులు లోక్ అదాలత్‌లు, లీగల్ ఎయిడ్ సెంటర్లు, మధ్యవర్తిత్వం, మధ్యవర్తిత్వ కేంద్రాల ద్వారా క్లినికల్ లీగల్ ఎడ్యుకేషన్‌కు బహిర్గతం చేయాలని సూచించారు.
విద్యార్థులు లీగల్ సర్వీసెస్ అథారిటీతో చురుగ్గా పనిచేయాలని, ఎందుకంటే ఇది జస్టిస్ డెలివరీ సిస్టమ్‌తో సన్నిహితంగా పనిచేయడానికి అవకాశం కల్పిస్తుందన్నారు. న్యాయ శాఖ లా స్కూళ్లలోని ప్రమాణాలను పరిగణనలోకి తీసుకొని, దీనిని సరిచేయడానికి ప్రయత్నిస్తోందని, న్యాయ విద్యలో, క్లయింట్లకు, కోర్టులకు, వృత్తికి, సమాజానికి వారి కర్తవ్యాలను, వారి పాత్రను మొదటి నుంచీ అర్థం చేసుకోవాల్సిన అవసరాన్ని ఆయన ప్రస్తావించారు. ‘‘ఈ విశ్వవిద్యాలయంలో మీరు నేర్చుకున్న, అభివృద్ధి చేసిన నైపుణ్యాన్ని రూల్ ఆఫ్ లాను మరింత ముందుకు సాగేందుకు ఉపయోగించాలని నేను మీ అందరినీ కోరుతున్నాను.’’ అని అన్నారు.
‘‘న్యాయ నిపుణులు దేశానికి చెందిన కన్సోనెన్స్ బేరర్లు, వారు మానవ హక్కులను కాపాడాలి. సామాజిక మార్పుకు చోదకులుగా ఉండటం వల్ల నేటి యువతపై భారీ భారం పడుతుంది. మీ స్వరం ముఖ్యమైనదనే విషయాన్ని మీరు గుర్తుంచుకోవాలి.’’ అని తెలిపారు. మీరు ఎక్కడ నుంచి వచ్చారో, మీపై అన్ని ఆశలు పెట్టుకున్న దేశం వైపు దృష్టి పెట్టాలని విద్యార్థులకు జస్టిస్ రమణ సలహా ఇచ్చారు. ‘‘సేవ, త్యాగం అనే ఉదాత్తమైన విలువలను మీరు ఎన్నటికీ మర్చిపోకూడదు. నాగరిక వ్యక్తి హాల్ మార్క్ సమాజానికి తిరిగి ఇవ్వడం. మీరు ఎన్నుకున్న రంగంలో ప్రజల మేలును పెంపొందించడానికి మీరు నైతికంగా, మనస్ఫూర్తిగా పనిచేయాలి.’’ అని పిలుపునిచ్చారు. రాజ్యం లేదా సంఘవిద్రోహ శక్తుల చేతుల్లో మానవ హక్కుల ఉల్లంఘనకు గురైన బాధితుల పక్షాన యువ న్యాయవాదులు నిలబడి, చట్టపరంగా ఆ చర్యలను బలంగా తిప్పికొట్టాలని, ప్రజలకు వారి హక్కులపై అవగాహన కల్పించటంతో పాటు అవసరమైనప్పుడు మార్గదర్శకత్వం అందించాలని సూచించారు. ఇవన్నీ బరువైన బాధ్యతలే అయినా వాటిని యువ న్యాయవాదులు సమర్థంగా మోయగలరని తాను నమ్ముతున్నట్లు పేర్కొన్నారు.
నిజం మాట్లాడాల్సిన సందర్భంలో మౌనంగా ఉండటం పిరికితనమేనన్న మహాత్మాగాంధీ వ్యాఖ్యల్ని గుర్తుంచుకోవాలన్నారు. సామాజిక మార్పు మార్గనిర్దేశకులుగా యువతపై ఎంతో బాధ్యత ఉందని, మాట్లాడలేని వారి తరఫున గళం వినిపించాలని పిలుపునిచ్చారు. విశ్వవిద్యాలయంలో నేర్చుకున్న నైపుణ్యాల్ని చట్టబద్ధ పాలన (రూల్ ఆఫ్ లా) పరిరక్షణ కోసం వినియోగించాలన్నారు. సమాజానికి తిరిగివ్వడం నాగరిక పౌరుడి లక్షణమన్నారు. యువ న్యాయవాదులు తాము ఎదిగి వచ్చిన సమాజాన్ని, తమపై ఎన్నో ఆశలు పెట్టుకున్న దేశాన్ని వెనుదిరిగి చూడాలని సూచించారు. మన సంస్కృతి, గొప్ప తత్వవేత్తల విజ్ఞానం, కాలపరీక్షకు నిలబడిన విలువల ఆధారంగా ముందుకెళ్లాలని మార్గనిర్దేశం చేశారు.
‘‘దేశవ్యాప్తంగా 1,500కు పైగా న్యాయ కళాశాలలు ఉన్నాయి. వాటి నుంచి లక్షన్నర మంది పట్టభద్రులు వస్తున్నారు. ధనవంతులకే న్యాయవాద వృత్తి పరిమితమన్న భావన తప్పని ఈ సంఖ్య నిరూపిస్తోంది. న్యాయవిద్య అవకాశాలు పెరగటంతో అన్ని వర్గాలవారూ ఈ వృత్తిలోకి వస్తున్నారు. అయితే కళాశాలల నుంచి బయటకొస్తున్న పట్టభద్రుల్లో న్యాయవాద వృత్తిని చేపట్టేందుకు సిద్ధంగా ఉన్నవారు 25% కంటే తక్కువే. దేశంలో నాణ్యతలేని న్యాయ కళాశాలలు పెద్దసంఖ్యలో ఉండటం ఆందోళనకరం. ఇది న్యాయవ్యవస్థ దృష్టిలో ఉంది. దాన్ని సరిదిద్దేందుకు ప్రయత్నాలు జరుగుతున్నాయి. నాసిరకం న్యాయవిద్య వల్ల దేశంలో పెండింగ్‌ కేసుల సంఖ్య పెరిగిపోతోంది. దేశవ్యాప్తంగా భారీసంఖ్యలో న్యాయవాదులున్నా.. 3.8 కోట్ల కేసులు పెండింగ్‌లో ఉన్నాయి. అయితే 130 కోట్ల దేశ జనాభాను దృష్టిలో పెట్టుకుని ఆ పెండింగ్‌ కేసుల సంఖ్యను చూడాలి. పెండింగ్‌ కేసుల సంఖ్య తగ్గించటంలో న్యాయవాదులు క్రియాశీలక పాత్ర పోషించాలి. ప్రారంభదశలోనే వివాదాల్ని పరిష్కరించుకునేలా కక్షిదారులకు సలహాలు ఇవ్వాలి. న్యాయ రంగంలో ఉన్నవారు ఒత్తిడి, క్లిష్ట పరిస్థితుల మధ్య పనిచేయడానికి, నిరంతరం కష్టపడేందుకు సిద్ధంగా ఉండాలి. అంకితభావంతో పనిచేసేవారే ఈ రంగంలో అత్యున్నత స్థితికి చేరుకోగలరు. న్యాయ విద్యార్థులకు అనుభవపూర్వక విజ్ఞానం కూడా ఎంతో అవసరం. లోక్‌అదాలత్‌, న్యాయసహాయ కేంద్రాలు, మధ్యవర్తిత్వ కేంద్రాల్లో పనిచేసే అవకాశాన్ని న్యాయ విద్యాసంస్థలు విద్యార్థులకు కల్పించాలి. అప్పుడే న్యాయం అందించే వ్యవస్థ (జస్టిస్ డెలివరీ సిస్టమ్‌)తో దగ్గరగా పనిచేసే వీలు వారికి కలుగుతుంది. మీలోని చాలామందిలాగే మా కుటుంబం నుంచి వచ్చిన తొలితరం పట్టభద్రుణ్ని నేను. నాది గ్రామీణ నేపథ్యం. మా రోజుల్లో చదువుకునేందుకు ఎంత కష్టపడాల్సి వచ్చిందో మనసులో మెదులుతోంది. ఆ రోజులతో పోల్చుకుంటే.. మీరు ఎంతో అదృష్టవంతులు. నేర్చుకొనేందుకు అపారమైన వనరులు, సదుపాయాలు, ప్రపంచవ్యాప్త సమాచారాన్ని పొందే వీలు మీకు ఉంది. మీకున్న విజ్ఞానం, ఉత్సుకత, సరికొత్త ఆలోచనలతో ప్రస్తుతమున్న పద్ధతులు, వ్యవస్థలు, సమాజంలో అభివృద్ధి దిశగా ఎన్నో ఆవిష్కరణలు చేయొచ్చు. దేశ నిర్మాణంలో భాగస్వాములయ్యేలా, పాల్గొనేలా విద్యార్థులను సన్నద్ధం చేయాల్సిన బాధ్యత ఉపాధ్యాయులు, విద్యా సంస్థలపై ఉంది. విద్య ప్రధాన లక్ష్యాల్లో ఇదొకటి. ప్రస్తుత విద్యావిధానంలో విద్యార్థుల వ్యక్తిత్వ నిర్మాణం, వారిలో సామాజిక స్పృహ, బాధ్యత పెంచేందుకు తగిన సన్నద్ధత లేదు. మనమందరం కలిసికట్టుగా విద్యా వ్యవస్థ పునరుత్తేజానికి పనిచేయాలి. న్యాయ పట్టభద్రుల్ని సామాజిక అవగాహన, విషయ పరిజ్ఞానం కలిగి ఉండేలా తీర్చిదిద్దటం న్యాయ కళాశాలల ప్రధాన లక్ష్యం. న్యాయంతోనే సామాజిక మార్పు సాధ్యం. అందుకే న్యాయవిద్య పట్టభద్రులు తప్పనిసరిగా సామాజిక ఇంజినీర్లుగా ఉండాలి. విశ్లేషణ నైపుణ్యాలు, విమర్శనాత్మక మదింపు, న్యాయపరమైన సమస్యలకు సృజనాత్మక పరిష్కారాలు కలిగి ఉండాలి. న్యాయ విద్యార్థులు.. తాము చెప్పే విషయాన్ని కచ్చితంగా, లోపరహితంగా, ప్రభావవంతంగా చెప్పగలగాలి. మీరంతా రేపటి తరం న్యాయవాదులు, న్యాయమూర్తులు. న్యాయాన్ని ఉన్నతస్థానంలో నిలబెట్టేందుకు నిరంతరం కష్టపడి పనిచేయాలి. వర్తమాన పరిస్థితుల్లో సమాజంలో ఎదురవుతున్న సవాళ్ల పట్ల అవగాహన కలిగి ఉండాలి. ఆంధ్రప్రదేశ్ మాజీ ముఖ్యమంత్రి, కేంద్ర కార్మికశాఖ మాజీ మంత్రి దామోదరం సంజీవయ్య శతజయంత్యుత్సవాన్ని పురస్కరించుకుని ప్రసంగించటం ఆనందంగా ఉంది. ఆయన పేరిటే ఈ న్యాయ విశ్వవిద్యాలయం ఏర్పాటైంది. విలువలతో కూడిన జీవితం, ప్రజాసేవ ఆయన నుంచి ప్రతి ఒక్కరూ నేర్చుకోవాలి. దురదృష్టవశాత్తూ ప్రస్తుత రాజకీయ నాయకుల్లో అలాంటి వారు ఎవరూ లేరు. ఆయన అసలు సిసలైన ఆణిముత్యం. ఆయన వ్యక్తిత్వం తెలుసుకోవాలంటే ఓ వృత్తాంతం మీకు చెప్పాలి. సంజీవయ్యను ఆంధ్రప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రిగా ఎంపిక చేయాలని పండిట్‌ జవహర్‌లాల్‌ నెహ్రూ భావించారు. ఆ నిర్ణయాన్ని చాలామంది నాయకులు జీర్ణించుకోలేకపోయారు. ఆయన అవినీతిపరుడని, లక్షల రూపాయలు సంపాదించారని నెహ్రూకు పెద్ద ఎత్తున ఫిర్యాదులు పంపించారు. దీంతో రహస్య విచారణ జరిపి నివేదిక ఇవ్వాలని నెహ్రూ తన స్నేహితుణ్ని కోరారు. ఆ దిల్లీ నాయకుడు స్థానిక నాయకుడితో కలిసి సంజీవయ్య స్వగ్రామానికి వెళ్లారు. ఊరి శివారులో ఓ పూరిగుడిసె ముందు కారు ఆపారు. అక్కడ ఓ కట్టెలపొయ్యిపై మట్టికుండలో వంటచేస్తూ ఓ మహిళ కనిపించింది. ఆమె సంజీవయ్య మాతృమూర్తి. దిల్లీ నుంచి వచ్చిన పెద్దమనిషి ఆమెతో మాట్లాడుతూ.. మీ కుమారుణ్ని ముఖ్యమంత్రిగా ఎంపిక చేయాలనుకుంటున్నారని ఆమెతో చెప్పగా, ఆమె ఆనందపడుతూ… అయితే తన కుమారుడు బొగ్గుల పొయ్యి కొనగలడా? అని ప్రశ్నించారు. ఈ వయసులో కట్టెల పొయ్యిపై వండటం కష్టంగా ఉందని ఆమె వివరించారు. ఆమె మాటలు విన్న దిల్లీ నాయకుడికి నోటమాట రాలేదు. తదుపరి విచారణ అవసరం లేదని తనతో వచ్చిన స్థానిక నాయకుడితో పేర్కొంటూ వెనక్కి వెళ్లిపోయారు. సరిగ్గా వారం రోజుల తర్వాత దేశంలోనే తొలి దళిత ముఖ్యమంత్రిగా సంజీవయ్య ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. ముఖ్యమంత్రి హోదాలో ఉంటూ అసెంబ్లీకి రిక్షాలో వెళ్లేవారు. నిజాయతీ, నిస్వార్థ నాయకత్వానికి ఆయన నిదర్శనం. ప్రభుత్వ కార్యాలయాల్లో అవినీతిని అరికట్టేందుకు ఏసీబీని ఏర్పాటు చేశారు. పారదర్శకత, అవినీతి రహిత పాలన కోసం ఎంతో పాటుపడ్డారు. గుండెపోటుతో ఆయన చనిపోయే నాటికి ఆయన వద్ద మిగిలిన ఆస్తులు మూడే. అవి ఆయన దుస్తులు, పళ్లెం, ఒక గ్లాసు!’’ అని తెలిపారు. స్నాతకోత్సవంలో యూనివర్సిటీ రిజిస్ట్రార్ ప్రొఫెసర్ కె.మధుసూదనరావు, అకడమిక్స్ డైరెక్టర్ డాక్టర్ దయానందమూర్తి, పరీక్షల కో ఆర్డినేటర్ డాక్టర్ శ్రీసుధ, అధ్యాపకులు పాల్గొన్నారు.
మల్లన్న సేవలో జస్టిస్ ఎన్.వి.రమణ
భ్రమరాంబ, మల్లికార్జున స్వామివార్ల దర్శనార్థం సుప్రీంకోర్టు సీనియర్‌ న్యాయమూర్తి జస్టిస్ ఎన్.వి.రమణ ఆదివారం శ్రీశైలం వచ్చారు. స్థానిక నందినీకేతన్‌ అతిథిగృహానికి చేరుకున్న ఆయనకు జిల్లా సంయుక్త కలెక్టర్‌ ఖాజా మొహిద్దీన్‌, జిల్లా జడ్జి డాక్టర్ రాధాకృష్ణ కృపాసాగర్‌, దేవస్థానం ఈవో కె.ఎస్.రామారావు, ఆర్డీవో వెంకటేశ్వర్లు, ఆత్మకూరు జూనియర్‌ సివిల్‌ జడ్జి రాజన్‌ ఉదయ్‌ ప్రకాశ్‌ సాదర స్వాగతం పలికారు. స్వామి, అమ్మవార్లను దర్శించుకున్న అనంతరం జస్టిస్ ఎన్.వి.రమణకు అమ్మవారి ఆలయ ప్రాంగణంలో వేదాశీర్వచనాలు పలికి తీర్థ ప్రసాదాలు అందజేశారు. న్యాయమూర్తి వెంట డీఎస్పీ శ్రుతి, స్థానిక తహసీల్దారు రాజేంద్రసింగ్‌ తదితరులు ఉన్నారు.
